Expeditie Corsica

Twee keer uitgesteld maar 25 september dan eindelijk weer naar Corsica, het schateiland waar we ons zo thuis beginnen te voelen, waar een nieuwe generatie wijnboeren bezig is zich op de wereldwijnkaart te zetten.

Met lange overstap in Parijs, arriveren we begin van de avond in benauwde schemering op het vliegveld van Bastia, snel de huurauto ophalen, een lelijke maar comfortabele Seat in suffe SUV uitvoering, sterke motor gelukkig, wel zo fijn in de over te steken bergen straks. In hotel bij entree Bastia blijkt gereserveerde kamer aan rustige achterzijde al vergeven, we kunnen hoog en laag springen: we moeten genoegen nemen met een broeierig kleine aan de drukke straatkant. Na matig eten met aardige (bio) wijnen per glas, lukt het moe en gaar als we zijn toch redelijk te slapen.

Zondag: Bastia

De volgende ochtend, zondag, hebben we voor slenteren door Bastia ingeruimd. Het is nog steeds benauwd, in het grijze wolkendek lijkt geen beweging te willen komen. Later lezen we in de krant dat het afkomstig is van de vulkaanuitbarsting op La Palma. Maar mooie havenstad Bastia…! Mediterraan, kleurige huizen schijnbaar achteloos tegen de rotsen aangeplakt, smalle steile straatjes, barokke kerken, een heuse kathedraal, een imposante citadel. Eerder Italiaans (Ligurië, Napels…) dan Frans. Meeste winkels zijn dicht, toeristen zijn er niet of nauwelijks, we drinken une noisette op het beroemde Place Saint-Nicolas aan de haven tussen de Corsicanen zelf. Must voor lekkerbekken is de prachtige eind 19eeuwse winkel Mattei van het gelijknamig Corsicaans aperitief (kruidenbitter op basis van deels gefermenteerd druivensap, kinine en wilde kruiden). Fijne Corsicaanse wijncollectie – we slaan gelijk wat in voor in de komende dagen – en allerhande delicatessen.

Ook de (vers) markt blijkt de moeite waard, we ontdekken onder meer een biologische alcoholvrije limoncellu die écht fijn van smaak is: Babbone Rossu. Prachtspul, we laten een proefbestelling meekomen (zie item bonuswijnen Corsica), ook de sommeliers die we het hier hebben laten proeven gaan het avontuur aan… We lunchen aan de haven terwijl de Palmalucht langzaam klaart en de zee van grijs via groen, uiteindelijk azuur kleurt.

Door naar het westen, Patrimonio, hemelsbreed maar 12 km, toch drie kwartier gestaag slingeren, halfweg op de Col de Teghime (536m) doemt de Middellandse zee op, achter ons de Tyrreense nog zichtbaar. Familiehotel U Lustincone, net buiten Patrimonio langs de weg naar Cap Corse, zal onze uitvalsbasis zijn de komende dagen. Fijne rustige plek, hartelijke gastvrouw Sandra, jammer nou dat ze het restaurant dit jaar hebben ‘uitbesteed’ aan iets te ambitieuze jonkies (hoge prijzen, zware gerechten). Gelukkig is oase Libertalia Bistro Tropical niet ver weg, we zullen er uiteindelijk drie keer eten. Nog even de zee zien bij het Plage Farinole. Maar de lucht wordt donker, het gaat spatten, wind steekt flink op, men pakt zijn biezen: ideaal om ongestoord in je eentje (Marc) toch een plons te nemen , de hele zee voor jezelf, je even Poseidon te wanen.

Maandag: de vrije wijnen van Nicolas Mariotti Bindi (Cantina di Torra)

Vanuit Patrimonio moet je eerst door het ‘Saint-Tropez van Corsica’ Saint-Florent rijden om aan het eind van het havenplaatsje weer omhoog te gaan richting Oletta. Cantina di Torra ligt op 6 km, we zijn er in twintig minuten. We proeven samen met jong stel cavistes uit de Auvergne dat van plan is een mobiele wijnwinkel/bar te beginnen. Ze zijn er voor het eerst, kan geen kwaad om eigen geheugen weer op te frissen als Nicolas aan hen de karakteristieken van zijn verschillende wijngaarden en filosofie van werken uitlegt. We beginnen met een serie, veelal nog niet uitgegiste wijnen uit 2021. Kleine oogst door de droogte, hier niet door nachtvorst of hagel. Nico zegt vooral blij te zijn op tijd met plukken te zijn begonnen, ook al was de kelder er nog niet echt klaar voor. Hij vergelijkt het met een restaurant: als dat volstroomt met gasten, kun je niet zeggen: helaas de chef is er nog niet klaar voor. Laat je ze een uur wachten, is het te laat, zijn ze vertrokken. Druiven wachten ook niet…

Nu al flagrante verschillen in de vermentinu van wijngaard Lumio (veel citrus, strak), die van Cargo (floraal, elegant) en Mursaglia (anijs, rijkdom, zalvend). Van de knisperende rosé 2021 zullen maar 2000 flessen komen omdat druiven (niellucciu) te weinig sap hadden…  Dommage, we hebben zo genoten van de 2020… Al het rood (later geplukt) 2021 is nu nog lastig te proeven. Maar er is naast meer rood dat nog niet gebotteld is (2018, 2019, 2020), ook dat wat wél op fles is zoals de complexe, langzaam uitwaaierende Hors Série Rouge 2017 (assemblage drie terroirs), de monumentale (grand) cru Porcellese Vieilles Vignes 2017, de compacte, kamerbrede Rouge Mursaglia 2017 en iets soepeler 2018, de laatste nog niet gebotteld.

Proef zijn wijnen nou maar:  de vrije, intuïtieve expressie van vermentinu (wit) en niellucciu (rood) in verschillende stijlen met als overeenkomst: het zuivere, drinkbare, vibrerende…. Wijnen die het vlammende, oprechte wijnhart van Nicolas én de verschillende terroirs Patrimonio reflecteren. O ja: bijna vergeten: de schitterende Malvasia Passitu 2016, zoet natuurlijk maar met flamboyante fraîcheur, energie, exotisch citrusfruit en drinkbaarheid, ook omdat sulfietgehalte voor zoete wijn laag is. Aanbevolen (zelf kopen we elk half jaar een doosje…), nu op intekening verkrijgbaar.

We gaan samen lunchen bij MaThy’S in Sant-Florent, eega Julie voegt zich bij ons, later ook compagnon Philippe. Op zijn Franco-Italiaans een enorme serie anti-pasti die op zich al een hele maaltijd vormen, besprenkeld met o.a. Blanc 2019 van Giudicelli, een 2020 van Antoine-Marie Arena, later ook nog nodige rouges, van volgende dag te bezoeken Giacometti o.a..… Reuze geanimeerd en inspirerend allemaal. Vermoeiend ook…, terwijl zij rond half drie weer aan het werk gaan, lopen wij in Saint-Florent en daarna in Patrimonio zelf wijnen en overvloedige lunch eruit.

We gaan naar de letterlijke en figuurlijke outsiders van Patrimonio: Simon en (zus) Sarah Giacometti in Le Désert des Agriates, een woeste, onherbergzame strook land ten zuiden van Saint-Florent, ooit was dit de groente, fruit- en graanschuur van Genua, later voor de Corsicanen zelf. Landbouw concurrentie van elders en de vele, bijna jaarlijkse bosbranden zorgden ervoor dat het gebied verlaten werd, het land een door maquis overwoekerde woestijn. Er is maar een lange slingerweg (die naar Calvi) om het gebied te betreden, of je moet de boot nemen. Verder alleen onverharde hots- en knotsweggetjes, eigenlijk alleen geschikt voor terreinwagens of crossmotoren. De bodem is hier anders dan in de rest van Patrimonio: alleen graniet hier, vandaar bij Giacometti ook sciacarellu aangeplant die het op deze bodems goed doet.

Na een adembenemende kronkel- en hobbeltocht van een uur (voor 18 km!) vinden we Simon en Sarah in the middle of nowhwere, daar waar het pad ophoudt, aan de voet van de Mont Genova. Onderweg één huis gezien, dat van hun ouders. Ook zij zijn net klaar met de oogst, het gist en borrelt, en zo ruikt het ook, heerlijk…  We proeven twee rosé’s en een reeks rouges op fles. Vooral de wijnen met sciacarellu , de cuvée Sempre Cuntentu zelfs 100%, springen eruit, met heerlijk opwekkend, rins peperig fruit, terwijl de smaak zelf, bijna in disharmonie, het robuuste van Patrimonio heeft. Aparte – je moet er van houden – etiketten. Vin de France Rouge 2020 ‘Le Vin coule dans nos veines’ een co-fermentatie sciacarellu, niellucciu en grenache is ook een fijn experiment. À suivre, Simon belooft exportprijzen te sturen….

Na afloop, eenmaal teruggeslingerd naar Patrimonio, blijkt het lastig ergens aan een mooi baaitje te lunchen, het is heerlijk weer, maar meeste tenten blijken na afgelopen weekend nu met winterreces te zijn: geen spaghetti alle vongole maar een zelfbereide sandwich au fromage . Eind middag gaan we in Patrimonio zelf naar de gedreven Antoine-Marie Arena, roepnaam Anto. Jammer dat jullie er gisteren niet waren, zegt hij, toen had ik mijn Belgische importeurs op bezoek, die kunnen er wat van, ze hebben alle geopende flessen ’s avonds bij het eten soldaat gemaakt. Gelukkig laat hij veel van cuve/vat proeven, 2021 en hogere cuvée’s uit 2020 (Patrimonio Rouge Memoria van 100+ stokken, VDF Morta Maio, een niet gemuteerde muscat), ook gaan er de nodige flessen open (VDF Bianco Gentile, Patrimonio Blanc Carco, Patrimonio Rouge Carco 2020 o.a. ) van wat hij het wintergamma noemt: rood en wit met structuur. Fraaie, elegante wijnen (we hebben sommige al vaker geproefd), iets groen soms, qua stijl tussen het precieze, cerebrale van Giudicelli en het intuïtieve, natuurlijke van Bindi.

Natuurlijk moeten we ook de wijngaard in. Magische lichtval, de zon die (aan zeekant) langzaam achter de bergen verdwijnende is maar nog net Patrimonio in warmroze gloed zet. Vooral leisteen in de wijngaarden van de familie Arena (ouders hebben nog wat, broer Jean-Baptiste de rest) maar in de Carco, waarvan ook onze Patrimonio Cantina di Torra rood en wit, vooral kalk, bovendien is de Carco noordoost geëxposeerd, vandaar de prachtige frisheid in deze wijnen. We lopen door de oudste (100+) wijngaard waarin allerlei rassen door elkaar zijn geplant, sommige daarvan nog niet eens geïdentificeerd, dit jaar heeft hij wat stekjes in de wijngaard ernaast geplant, de oude wijngaard zelf laat hij zoals die is, ook al ontbreken er veel stokken. Een bijzonder bezoek, merci Anto. Wijnen in Nederland verkrijgbaar bij geluksdruif.nl.

Na de gemiste lunch is er ter compensatie ‘s avonds voornoemde paradijselijke tuin van Libertalia Bistro Tropical, waarover Gault/Millau (une toque) schrijft: “Le cadre est superbe, maison de maître et de liberté, jardin arboré, esprit locavore avec les boissons, bières et vins, de la région, alliés aux produits de saison. Pas tout à fait un restaurant ? Ce serait presque un compliment. Car ce modèle-là, il faut le garder… A table, les produits et recettes du moment, pizza, charcuterie, grillades, viande en sauce…”  De artisanale bieren en natuurwijnen komen van eigenaar Pierre-François Maestracci, de geweldige pizza’s van langzaam gerezen deeg, belegd met tomaten en courgettes uit eigen tuin worden door de Italiaanse chef Paolo Gasperini in een eeuwenoude, houtgestookte steenoven gemaakt. Relaxen en smullen….

Woensdag: naar Muriel Giudicelli in Patrimonio; paniek in de tent

In de ochtend naar de (kleine) grande dame de Patrimonio: Muriel Giudicelli, ze heeft niet zoveel tijd, er wordt rond het huis en mini-proeflokaaltje gewerkt, niet zo erg, het gamma is klein en de wijngaarden en wijnkelder zelf (3km verderop in de wijngaarden) hebben we de eerste keer in 2018 al gezien. Ze is enorm trots op het juichende commentaar in de nieuwe editie 2022 van de Guide des Meilleurs Vins de France waarin ze (net als Cantina di Torra en A-M Arena) twee sterren krijgt. Over haar Patrimonio Blanc: ‘rejoint l’élite des plus grands blancs de France’. Dat doet plezier. Dan proeven. VDF Blanc Corail 2020 (vermentinu, muscat), krokant en aromatisch, mooie zuren. Patrimonio Blanc 2020 (nog te bestellen als u snel bent) is een ander verhaal (op Stockinger foeders opgevoed, malo faite, 40 mg SO2 totaal): breder, voornamer, heel precies, floraal, citrus, hout dit keer nauwelijks proefbaar, veel lengte, grand vin maar zonde om nu al te drinken. Rood boeit (ons) minder, al wordt het met jaar beter, maar (de 2018 nu) nog niet de energie en het pure van wit, de 2021 zal deels opgevoed worden op amfora, goed idee. Volgt nog een hele serie (versterkte) Muscat (de Cap Corse), verrassend vooral de oudere jaren als het eendimensionale muskaatachtige plaatsmaakt voor complexe Corsicaanse kruidigheid.

We denken dan laatste middag hier vrij te zijn, willen lunchen in Saint-Florent en door naar het net verder gelegen Plage de la Roya, een (nu rustig) zandstrand met uitzicht op de Golfe de Saint-Florent en Le Désert des Agriates. Dan slaat Jessica alarm vanuit kantoor Baarn, er lijkt iets mis met de facturen, een horecaklant heeft een klaarblijkelijk automatisch genereerde bijlage (HTML-bestand) door computer laten inlezen en betalen, waarna 3000 euro op een ons onbekend bankrekening terecht is gekomen… Paniek in de tent, administratie gehackt? Nog meer geld verkeerd terecht gekomen? Nog terug te krijgen? Zenuwachtige telefoontjes over en weer, met bank, systeembeheerder, leverancier administratieprogramma… Na twee uur bellen en logisch proberen te blijven denken, lijkt het erop dat er (verder) niets ergs aan de hand is. Foutje, vorig jaar al maar nog nooit aan het licht gekomen, in dat administratiesysteem. Wel zien dat geld retour komt. Een late lunchsalade, en daarna laatste uurtjes zon meepikken op het strand. (N.B. geld inmiddels terug, merci Wolter van www.huisjejames.nl).

Donderdag: de bergen over naar Clos Canereccia

Au-revoir Patrimonio, na het ontbijt richting Clos Canereccia van Christian (Titi) Estève bij Aleria aan de oostkant, de oversteek via Oletta, Olmeta-di-Tuda (806m) door de Col de San-Stefano weer afdalend naar Tyrreense zee is het mooist van de twee uur rijden, de T10 daarna die Bastia langs de lange zandstranden van de Costa Verde, met Bonifacio in het uiterste zuiden verbindt is minder interessant.

Titi ontvangt ons net als de vorige keren aan de keukentafel, hij is bezig met de verplichte oogstdeclaratie: rendementen, potentiële alcoholgraden, nummers van de cuves voor de traceerbaarheid… We hebben de tijd, de hele (rest van de) dag…. Dan nog probleem met lekke(nde) pneumatische pers oplossen met de mannen in de kelder, en we kunnen vanuit de keuken de hoek om, de wijngaard in.

Hij vertelt meer leven in zijn bodem te willen krijgen zodat druiven hittebestendiger worden, wijnen meer diepgang krijgen. Dan moeten de stokken dieper wortelen, alleen bio werken (vanaf oogst 2020 ook gecertificeerd) is niet genoeg. Biodynamie dan? ‘Zeker interessant! Maar ik geloof dat wijngaarden hun eigen biologische klok hebben die soms wel, maar soms ook niet gelijk lopen met de vaste, op maanstanden gebaseerde kalender van de biodynamie. Hij gaat volgend voorjaar de bodem openen, eenmalig diep (tot 2 meter) ploegen, de hele boel goed omwoelen om meer leven te krijgen. We lopen ook nog even door een biologische plantage van een andere (AOP beschermde) Corsicaanse specialiteit: de clementine, die alleen rijp, met blaadjes geplukt en verkocht mag worden en alleen van Corse mag komen. Nog niet rijp nu, net een maandje te vroeg…

Tijd om te gaan proeven, kelder is nauwelijks begaanbaar, de cuves, vaten en amfora’s verstopt achter pallets met de vlak voor de oogst gebottelde wijnen naast allerhande apparatuur nodig voor verwerking van de oogst. Dus we beperken ons tot Clos Canereccia 2019 (foeder. 90% niellucciu, 10% grenache), rijk, gekonfijt met fijne fraîcheur, niveau hoge chateauneuf; dezelfde 2020 (nog op cuve, krijgt daarna nog jaar houtrijping), meer elegantie, meer energie. Vermentinu 2020 met schilinweking op amfora, type orange wine, aromatisch eerder een clementine-wine, mooi,  très méditerrané, fijn subtiel oxidatief. Er gaan nog meer amfora’s open: onder meer de peperig frisse Minustellu en prachtig verfijnde Cargaghjolu 2020.. Van cuve nog een reeks 2021, al dan niet uitgegist, waaronder de unieke, meursault-rijke genovese.

We rammelen onderhand, bovendien heeft jonge sécretaire Maiwen ons déjeuner al twee keer opgewarmd. Aan tafel volgen nog negen wijnen op fles. Het verschil tussen de Clos Canereccia Blanc (vermentinu) 2018 en 2019 is groot: 2018 is zoals we hem kennen, volzacht en koesterend creamy dankzij tweede (malolactische) gisting, de 2019 (kleine, geconcentreerde oogst) heeft die niet gehad omwille van meer zuren en minder dat crème-achtige wat niet iedereen weet te waarderen, is rijker maar ook frisser, klassieker ergens… Lastig een voorkeur uit te spreken, hoe verschillend ze ook zijn, u kunt beide jaargangen bestellen…. Van de andere wijnen memorabel de kostbare Cargaghjolu Amphore 2018, Niellucciu Amphore 2018; Vermentinu Amphore 2019 (schilinweking, orange wine) alle 42 euro/fles op domein. Nu bij ons dan maar voordelig ter intekening in proefdoos met twee flessen elk. We hebben het nog over natuurwijn, conventionele wijn, en alles wat daar tussen zit, over het fotoshoppen dat met meeste wijnen gebeurt, het oenologisch wegpoetsen van oneffenheden, terwijl die juist wijn boeiend maken, hun karakter geven. Net als in ware liefde, le vrai amour, zegt romanticus Titi, dan val je gewoon op iemand, en neem je onvolkomenheden voor lief.

Ondertussen schuift eerst adviserend oenoloog Michel aan alvorens zijn inspectieronde 2021 in de kelder te maken. Vriendelijke,  bescheiden man, Marc en hij kennen elkaar nog van drie jaar geleden. Tijdens de koffie schuifelt ook Christian, de vader van Titi binnen om een ijsje uit de diepvries te bietsen, hij is degene die alle wijngaarden in de jaren zeventig heeft aangeplant, druiven gingen tot 2010 naar de coöperatie. Veel humor de oude baas, al snel komt het gesprek op Johnny Rep de ex-Ajacied die zich op Corsica onsterfelijk wist te maken door in 1978 met Bastia de finale van de UEFA Cup te halen, ook al werd die verloren tegen PSV. Het loopt tegen vijven en we hebben nog een uurtje te rijden naar onze chambre d’hôtes in Prunelli di Fiumorbo, wat zuidelijker, aan de voet van het hooggebergte. Kunnen we de aangebroken flessen nog eens rustig met zijn tweetjes proeven.

Vrijdag: retour via Moriani Plage en Nice

Kamer was ok, stil, mooi uitzicht maar de eigenaar een niet al te gastvrije eigenwijs…, dus na het ontbijt boeltje pakken en richting vliegveld rijden met een ruime pitstop halfweg in Moriani Plage voor een ultieme duik, laatste zonnige warmte (25◦C), aantekeningen van de reis bijwerken, lekkers kopen (confiture de clémentines, canistrelli, brébis (schapenkaas), wat courgettes voor vanavond thuis, en op strandterras een salade met een glas vermentinu.

En dan via gewaagd korte, onhandige (opnieuw douanepoortjes door) overstap in Nice terug in Amsterdam. Het was weer fijn om op Corse te zijn, en de intrigerende wijnen en hun makers weer een iets beter te hebben leren begrijpen. On y revient…